Crna Gora mora imati jasnu strategiju i adekvatan zakonski okvir koji će obezbijediti osnovne uslove za uspješnu borbu protiv malignih uticaja, i unaprijediti nivo medijske pismenosti koja je ključna za borbu protiv dezinformacija, pokazala je studija Digitalnog forenzičkog centra (DFC).
Analitičarka DFC Jelena Danilović, predstavljajući Komparativnu studiju – Mehanizmi za borbu protiv dezinformacija, rekla je da ta studija detaljno analizira mehanizme koje koriste Evropska unija (EU), države članice i Crna Gora, u borbi protiv dezinformacija i malignog uticaja.
U studiji se navodi da istraživanja pokazuju da se Crna Gora, zajedno sa susjednim balkanskim državama, nalazi na dnu evropske liste kada je riječ o medijskoj pismenosti. Medijsku scenu Crne Gore karakteriše djelovanje više različitih medija čije sadržaje i uređivačku politiku oblikuju političke i ideološke preferencije njihovih vlasnika koji su dominantno strani akteri. Ističe se da, iako je pluralizam medija poželjan u razvijenim demokratskim društvima, medijska raznolikost u Crnoj Gori doprinosi daljoj polarizaciji društva.
U studiji se ocjenjuje da Crna Gora nema bilo kakav strateški okvir za borbu protiv stranog uticaja, ali je problem dezinformacija prvi put adresirala prošle godine u Medijskoj strategiji 2023-2027. Dok državne institucije godinama pokazuju pasivnost i nezainteresovanost za sveprisutni problem stranog miješanja, građanima je sve teže da uoče medijske manipulacije i razlikuju dezinformacije od istinitih vijesti. Jačanje pravnog okvira u smislu poboljšanja transparentnosti digitalnog informacionog ekosistema je esencijalno za Crnu Goru. Dugo pripremani Zakon o medijima koji je usvojen u junu 2024. godine unaprijedio je upravo taj segment.
Crnoj Gori je neophodna strategija za borbu protiv stranog malignog uticaja i dezinformacija, kao i posebno tijelo, po uzoru na švedsku Agenciju za psihološku odbranu, koje će se baviti tim pitanjem. Usvojena medijska strategija predviđa formiranje tijela za borbu protiv dezinformacija, govora mržnje i nasilja na internetu – Mrežu za borbu protiv dezinformacija. Tokom prezentacije je naglašeno da je u pitanju pozitivna inicijativa koja se mora realizovati u što skorijem roku.
Danilović je tokom prezentacije naglasila da je u pravni sistem Crne Gore sve neophodno ugraditi relevantne evropske akte koji regulišu rad društvenih mreža i drugih platformi za distribuciju digitalnog sadržaja, iako naša zemlja još nije članica EU, navodi se u studiji. Ističe se da Crna Gora mora brzo djelovati i pratiti propise EU u području vještačke inteligencije. Za borbu protiv dezinformacija od vitalnog je značaja unaprijediti nivo medijske pismenosti u društvu jer ima ključnu ulogu u toj misiji.
U studiji se ističe se da je EU u borbi protiv dezinformacija primijenila holistički pristup koji uključuje tehnološke, pravne i političke instrumente, kao i snažnu međunarodnu saradnju. Iako je EU u značajnoj mjeri posvećena pitanjima stranog miješanja i manipulacija informacijama, zemlje članice su razvile sopstvene mehanizme koji na adekvatan način služe u borbi protiv dezinformacija i stranog uticaja, a koji su prilagođeni društveno-političkoj situaciji unutar država.
Na prezentaciji studije je zaključeno da Crnoj Gori nedostaju i jasna strategija i adekvatan zakonski okvir koji će obezbijediti osnovne uslove za uspješnu borbu protiv malignih uticaja. Uz to, potreban je jači institucionalni pristup i širi format koji uključuje međusektorsku saradnju svih društvenih aktera koji teže daljoj demokratizaciji crnogorskog društva. Ipak, svi zakoni, strategije, mjere i preporuke apsurdni bez političke volje da se djeluje u skladu sa njima.
Nakon prezentacije studije održana je panel diskisija na temu Novi medijski zakoni i stanje u crnogorskim medijima. Panelisti su bili ministarka kulture i medija Tamara Vujović, generalni direktor Radio televizije Crne Gore (RTCG) i direktor Media centra Goran Đurović.
Ministarka kulture i medija Tamara Vujović je kazala da je napravljen određeni iskorak u zakonskoj medijskoj sferi, a odgovornim politikama građani mogu biti manje izloženi dezinformacijama, kao i njihovim štetnim uticajima. Insistiramo na pravima i obavezama novinara, kako bi oni bili prva grana koja bi spriječila širenje lažnih vijesti i dezinformacija. Povjerenje javnosti u medije opada, a to nije dobar pokazatelj, rekla je Vujović.
Generalni direktor RTCG Boris Raonić kazao je da ne postoji ranjivija država od Crne Gore kada je u pitanju medijska scena, apostrofirajućki važnost krivičnog zakona. On je, tokom konferencije, naglasio važnost vještačke inteligencije (AI), dodajući da ona olakšava posao mnogim medjima. Upozorio je na etičke i moralne opasnosti od vještačke inteligencije, i istakao da je Crnoj Gori neophodan konkretan plan po ovom pitanju.
Direktor Media centra Goran Đurović je istakao da zbog neodgovornosti medija za širenje dezinformacija, mediji mogu postati propagandna mašina. On je naglasio da je potrebno uskladiti kontrolu dezinformacija na društvenim mrežama, ali i u medijima.
