Nova studija Digitalnog forenzičkog centra (DFC) pod nazivom Instrumenti meke moći u hibridnim strategijama koja je predstavljena 5. decembra 2024. godine analizira sofisticirane hibridne aktivnosti koje režim Aleksandra Vučića sprovodi u Crnoj Gori.
Analitičar DFC Marko Banović je rekao da su pojedine zemlje koje su, kao i Crna Gora, u procesu evropskih integracija, zbog stranog uticaja zaustavljene na tom putu. “Zbog toga, važno je da tu temu držimo u fokusu i dodatno je promovišemo.”
Analitičarka DFC Jelena Danilović, predstavljajući studiju kazala je da je cilj studije da ukaže na kompleksnost interesa Srbije u Crnoj Gori, sa fokusom na političke, medijske, kulturne i vjerske aspekte. Ona je rekla da se kombinuju različiti mehanizmi meke moći i malignog uticaja s ciljem jačanja prisustva u državi članici NATO koja je i najozbiljniji kandidat za članstvo u Evropskoj uniji. “Hibridni pristupi sračunati su na podrivanje prozapadne politike i snaženje srpskih nacionalnih interesa koje promovišu brojni prosrpski proksi akteri u Crnoj Gori.”
U studiji je ocijenjeno da pojedine inicijative poput one za uspostavljanje dvojnog državljanstva sa Srbijom i donošenje zakona o stranim agentima, ukoliko bi bile institucionalizovane, mogu rezultirati blokadom procesa približavanja Crne Gore Evropskoj uniji (EU). Danilović je dodala da vlast Aleksandra Vučića viktimizuje srpski nacionalni i etnički korpus u čitavom regionu i na takvoj matrici projektuje kontrolu regionalnih društveno-političkih procesa. Prosrpske strukture u Crnoj Gori prihvataju narativ žrtve i u skladu sa njim postavljaju političke ciljeve.
Studija detaljno analizira djelovanje i vrijednosti Srpske pravoslavne crkve (SPC) koja igra ključnu ulogu u mobilizaciji građana i promociji političkih opcija koje su bliske srpskim interesima. SPC koristi duhovni uticaj i promoviše narativ o srpskim korijenima Crne Gore, uz brojne konfabulacije i istorijski revizionizam i negacionizam i poricanje crnogorskog istorijskog i kulturnog identiteta. Naglašeno je da je ključni ideološki koncept u programu i djelovanju SPC na Zapadnom Balkanu etnofiletizam (vjerski i crkveni nacionalizam).
Jedan od ključnih mehanizama uticaja je plasiranje dezinformacionih narativa putem medija i društvenih mreža, kojima se nastoji destablizovati nacionalni identitet Crne Gore. Plasiranjem proruskih i prosrpskih narativa podriva se prozapadna orijentacija Crne Gore. Medijski narativi koji dolaze iz Srbije postaju moćan alat za oblikovanje javnog mnjenja, posebno u osjetljivim društveno-političkim periodima. U studiji je ukazano na intenzivnu propagandnu kampanju nakon objave rezultata popisa stanovništva koja je uključivala djelovanje filijala ruskih medija u Srbiji RT Balkan i Sputnik Srbija, zatim portal RuSerbia, srpske portale i televizije bliske režimu u Beogradu, ali i domaći prosrpski i proruski portali IN4S, Borba i Aloonline.
Srbija aktivno nastoji da i na polju kulture i obrazovanja ostvari uticaj u Crnoj Gori koristeći meku moć kako bi građanima Crne Gore predstavila određene vrijednosti i ideje kao poželjne i prirodne. Ta strategija obuhvata obrazovne inicijative i kulturne projekte u kojima se promovišu srpske i ruske vrijednosti, predstavljajući ih kao univerzalne i one koje bi Crna Gora trebalo da baštini. Posebno intenzivnu ulogu u širenju uticaja Srbije u Crnoj Gori imaju brojni pisci, publicisti, novinari i akademici, koji djeluju u okviru organizacija i udruženja sa izraženim srpskim predznakom.
U tom kontekstu karakteristično je djelovanje Želidraga Nikčevića, književnika, publiciste i savjetnika predsjednika Skupštine Crne Gore Andrije Mandića koji svakodnevno putem svog Fejsbuk profila plasira rusku propagandu, prevodeći sadržaj sa ruskih medija i Telegram kanala.
Kinematografija predstavlja jedan od važnih kanala meke moći kojima se može oblikovati javno mnjenje, stavovi, ali i emocionalno manipulisati. TV serija “Tvrđava” u produkciji Radio televizije Srbije (RTS) jedan je od primjera. TV serija Tvrđava režisera Saše Hajdukovića, čiji je jedini i isključivi vlasnik prava RTS, jednim dijelom je snimana u Crnoj Gori. Iako je snimana u Nikšiću i Beogradu, radnja serije smještena je u Kninu, u Hrvatskoj, tokom ratnih godina (1990-1995). Serija govori o pogromu Srba iz Hrvatske. Ministarstvo kulture i medija Crne Gore je 24. jula 2024. godine izdalo riješenje kojim se odobrava snimanje serije Tvrđava na teritoriji Crne Gore. Snimano je na više lokacija u opštini Nikšić, a sve te lokacije u seriji biće predstavljene kao djelovi Knina. Serija je snimana uz podršku Opštine Nikšić i Turističke organizacije Nikšić. TO Nikšić je izdvojila znatna finansijska sredstva u iznosu od 200 hiljada eura za hotelski smještaj ekipe serije Tvrđava. Ta sredstva su značajno veća od onih koja dobijaju crnogorski filmski djelatnici, za čije projekte se izdvajaju simbolična sredstva iz budžeta crnogorskih opština.
Hibridne aktivnosti prosrpskih političkih struktura u Crnoj Gori, pod uticajem zvaničnog Beograda i proruskih aktera, destabilizuju građanski karakter države i podrivaju njen put ka Evropskoj uniji. Strategija, koja koristi kontinuirano žrtvovanje nacionalnih interesa zarad regionalnih političkih ciljeva, može dugoročno destabilizovati Crnu Goru, čineći je zavisnom od interesa Beograda i Moskve.
Studija daje i konkretne preporuke: primarni fokus na proces evropskih Integracija, pravovremena implementacija ustavnih reformi, jačanje državnih institucija u službi sekularnosti i građanskih
vrijednosti, unaprjeđivanje kontrolnih i nadzornih mehanizama u oblasti kulture i obrazovanja i jačanje institucionalnih kapaciteta za borbu protiv dezinformacionih narativa.
Kompletnu studiju možete pronaći na LINKU.
