Srbija je ključni posrednik ruskog uticaja u Crnoj Gori, a našoj državi nedostaje adekvatna reakcija institucija u suzbijanju malignih stranih uticaja u zemlji, kazao je analitičar Digitalnog forenzičkog centra (DFC), Marko Banović, na okruglom stolu na kojem je predstavljena nova DFC studija Neraskidive veze ili geopolitička strategija: Uticaj Srbije u Crnoj Gori. Studija predstavlja detaljnu analizu kanala za širenje uticaja, među kojima su političke organizacije, vjerske organizacije, krajnje desničarske grupe, mediji, i kulturno-obrazovne organizacije.
Cijela studija može se pronaći na ovom linku.
Način širenja malignog uticaja Srbije, ističe Banović, u studiji je prikazan na slikovit način, korišćenjem tzv. „Overtonovog prozora“.
Overtonov prozor – model normalizacije opasnih ideja
„Overtonov prozor“ je koncept koji opisuje proces usađivanja prethodno nezamislivih društvenih i političkih ideja u svijest jednog društva. One na taj način prelaze put od radikalnih i potpuno neprihvatljivih do prihvatljivih za debatu. U posljednjem koraku, ove društveno-političke ideje postaju društvene norme, uredbe ili zakoni.
„Studija koju danas predstavljamo upravo ukazuje kako srpski proksiji, odnosno zastupnici srpskih interesa u Crnoj Gori, u kontinuitetu šire Overtonov prozor“, kazao je analitičar DFC.
Banović je naglasio da osnovu za kontinuirano miješanje Srbije u unutrašnje prilike Crne Gore predstavljaju zvanične strategije Republike Srbije: Deklaracija o proglašenju odnosa između otadžbine i rasejanja, Strategija o očuvanju i jačanju odnosa matične države i dijaspore i matične države Srba u regionu, i Strategija nacionalne bezbednosti Srbije.
Tokom prezentacjie studije je istaknuto da je miješanje Srbije posebno vidljivo tokom važnih društveno-političkih događaja u zemlji poput izbora ili popisa stanovništva.
SPC – vrhovni ideološki arbitar
Banović je kazao da Srbija ima razvijenu mrežu proksija u Crnoj Gori koji prate agendu vladajućih struktura u Srbiji i koji istovremeno predstavljaju Srbiju i Beograd kao maticu svih Srba iz regiona.
„Revitalizacijom Srpske pravoslavne crkve krajem 80-ih godina prošlog vijeka ta organizacija je stekla istaknutu ulogu u društveno-političkom životu srpskog društva“, kazao je Banović, ističući da Crkva predstavlja ključni instrument srpske države za direktno miješanje u unutrašnje stvari susjednih zemalja.
Vrijednosti koje Crkva promoviše, naglašava on, su obilježene kolektivizmom, antizapadnjaštvom i ksenofobijom, kao i izrazitom netrpeljivošću prema manjinskim društvenim (LGBTQ+) i etničkim grupama. Banović je istakao važnu ulogu koju SPC ima u pružanju ideološke matrice djelovanja prosrpskih i proruskih krajnje desničarskih grupa u Crnoj Gori.
Mediji, tabloidizacija i manipulacija informacijama
U osvrtu na ulogu medija, on je kazao da Srbija koristi različite medijske i onlajn platforme za hibridne kampanje koje se direktno suprotstavljaju evroatlantskom opredeljenju Crne Gore.
Djelovanje prosrpskih medija u sinergiji sa političkim subjektima, aktivistima i analitičarima ogleda se u snažnim kampanjama tokom važnih društveno-političkih dešavanja u Crnoj Gori.
Banović je podsjetio da su najčitaniji tabloidi iz Srbije u protekle 4 godine objavili preko 40 hiljada članaka o Crnoj Gori a koji su najšešće bili upitnog novinarskog i uredničkog kvaliteta ili su sadržali manipulacije informacijama.
Primjetno je da srpski proksiji poseban fokus drže na sektor prosvjete i kulture, kazao je analitičar DFC, naglasivši da se vlasti u Crnoj Gori nakon 30. avgusta u kontinuitetu obračunavaju sa Fakultetom za Crnogorski jezik i književnost.
Popis kao poligon za borbu za promjenu Ustava
Najočigledniji primjer malignog uticaja Srbije i miješanja u unutrašnje prilike u Crnoj Gori je popis stanovništva održan u decembru 2024. godine.
Banović je istakao miješanje zvaničnika Srbije tokom popisne kampanje, naglasivši ulogu predsjednika Srbije Aleksandra Vučića. On je dodao da je cilj Beograda i srpskih proksija u Crnoj Gori promjena građanskog uređenja naše zemlje.
U studiji je istaknuto da je tokom popisne kampanje građanima Crne Gore nuđen niz benefita poput prava na sve nivoe obrazovanja, zdravstvenu zaštitu, dobrovoljno služenje vojnog roka uz potvrdu da su se na popisu izjasnili kao Srbi.
Banović je ukazao na značajnu ulogu medija i Srpske pravoslavne crkve koji su u kontinuitetu širili dezinformacije i nacionalističku propaganda.
Na kraju, Banović je zaključio da Crnoj Gori nedostaje politička volja i adekvatna reakcija institucija u cilju suzbijanja malignih stranih uticaja u zemlji.
Projekat DFC podržava Ambasada SAD u Crnoj Gori.
