U četvrtak 12. septembra Digitalni forenzički centar organizovao je godišnju konferenciju na kojoj je prezentovana publikacija „DFC 365“, u kojoj su predstavljene aktivnosti koje je DFC realizovao u prethodnoj godini. Nakon prezentacije održana je panel diskusija „Skriveni uticaj i vidljive posljedice – strano miješanje u Crnoj Gori“.
Analitičar Digitalnog forenzičkog centra Marko Banović je u uvodnom obraćanju rekao da smo ponosni na rezultate koje smo postigli ove godine, uključujući rekordan broj analiza i studija. „Ovaj veliki broj radova ukazuje na kompleksnost i ozbiljnost problema sa kojima se suočavamo kao društvo.“ On je rekao da je u vremenu kada manipulacije informacijama, istorijski revizionizam i nacionalističke politike služe kao ključni alati stranih aktera u pokušaju da oblikuju političke odluke i smjer države, Crna Gora pokazala posebnu ranjivost na hibridne prijetnje. Ti napadi, kako je rekao, podrivaju njen demokratski razvoj, građanski karakter i prozapadnu orijentaciju. Naglasio je da situaciji u vezi sa stranim uticajem dodatno doprinosi pasivnost pojedinih državnih institucija, kao i ignorisanje i relativizacija problema stranog miješanja od političkih elita.
Banović je poručio da je jedan od najvažnijih mehanizama u ovoj borbi obrazovanje, posebno mladih. „Kroz naše radionice i edukativne programe, radimo na jačanju medijske pismenosti i kritičkog razmišljanja, jer smatramo da je to temelj za izgradnju otpornog i osviješćenog društva.”
Šef odjeljenja za javnu diplomatiju u Ambasadi Sjedinjenih Američkih Država u Crnoj Gori, Stiven Drejkorn rekao je da DFC igra važnu ulogu u očuvanju crnogorske demokratske budućnosti i snaženju njenih demokratskih institucija u borbi protiv malignih stranih uticaja. On je rekao da Crna Gora nastavlja da se suočava sa stranim uticajima koji podrivaju njene demokratske procese i integracije u Evropsku uniju.
„Od kampanja, dezinformacija, do lažnih narativa, akteri povezani sa Rusijom pokušavaju da revidiraju istoriju i polarizuju zajednicu i osnaže podjele u društvu. Koriste na tom putu sofisticirane alate, uključujući društvene mreže, digitalne alate, da rašire nepovjerenje“, naveo je Drejkorn. On je naglasio da borba protiv stranih uticaja iziskuje široku saradnju između državnih institucija, medija, civilnog društva i međunarodnih partnera.
Analitičarka DFC, Jelena Danilović, predstavila je publikaciju koja sumira sve ono što je DFC tim uradio u proteklih 12 mjeseci. DFC je tokom ove godine uradio 26 analiza s ciljem pruženja pregleda manipulacija informacijama koje ugrožavaju demokratske procese u Crnoj Gori i šire. Analize uključuju detaljan pregled stranog malignog uticaja i domaćih i stranih propagandnih kampanja. Tokom šeste godine rada DFC je uradio tri temeljne studije koje se bave stranim malignim uticajima, porastom nacionalizma, društvenom polarizacijom i borbom protiv manipulacija informacijama. DFC je tokom ove godine organizovao tri strateška dijaloga sa ciljem unapređenja medijske pismenosti, jačanja mjera sajber bezbjednosti i povećanja otpornosti na dezinformacije.
Nakon prezentacije organizovan je panel pod nazivom „Skriveni uticaj i vidljive posljedice – strano miješanje u Crnoj Gori“ na kom su panelisti bili Dinko Gruhonjić, profesor Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, Miloš Vukanović, istoričar i Daliborka Uljarević, izvršna direktorica Centra za građansko obrazovanje (CGO).
Daliborka Uljarević je kazala da nakon promjene vlasti u Crnoj Gori prije četiri godine na vanrednim parlamentarnim izborima, nije došlo do suštinskih promjena. Ona je rekla da dodatno brine da društvo nije našlo dovoljno načina i snage da pruži otpor onim promjenama koje su zasita došle, a koje ne smatra progresivnim. Govoreći o stranim uticajima, Uljarević je istakla da vidi kontinuiran rast uticaja Srbije i Rusije, i da je sve manje građana koji vjeruju da je EU glavni spoljnopolitički oslonac Crne Gore.
„Beograd možda jeste odustao od pogleda da Crnu Goru može asimilovati, ali nikada nije promijenio pogled na Crnu Goru kao privremeno oduzetu teritoriju, s tim što je sada zadovoljniji jer na toj teritoriji ima uspostavljenu političku vlast, a rekla bih i kulturnu, obrazovnu“, navela je Uljarević.
Istoričar Miloš Vukadinović rekao je da ne postoji društvo u svijetu da nije podložno manipulacijama istorijskih podataka, ali da neka imaju jake institucije i razvijenu kritičku svijest koje potiskuju određene manipulacije. „Mi živimo i pod uticajem smo tog modela koji se iz Beograda preliva na Crnu Goru koji je razvijen početkom 1990-ih, gdje je Crna Gora interesna, kulturna i svaka druga zona uticaja Beograda“, naveo je Vukanović.
On je rekao da postoji promjena pristupu u odnosu na 90-te godine kada se smatralo da Crna Gora u potpunosit pripada srpskom etničkom, kulturnom području, a da su ipak vlasti u Beogradu shvatile da je Crnu Goru nemoguće asimilovati, makar ne u potpunosti. Kako je dodao, sve istorijske manipulacije u poslednje četiri godine su usmjerene da razlože „konektivne veze“ između društva i da od Crne Gore naprave male feudalne posjete i Crnu Goru suštinski naprave disfunkcionalnom državom.
Profesor Filozofskog fakulteta u Novom Sadu Dinko Gruhonjić rekao je da je problem što režim Aleksandra Vučiča više nema prirodnih neprijatelja u Srbiji, i da na njega ne vrši ili se vrši slab pritisak sa zapada. „Ideologija Vučićevog režima je da se hrane neprijateljima. Ako nemate, prirodnih neprijatelja onda vam ostaju dežurni unutrašnji neprijatelji – medije, civilno društvo, akademska zajednica“, rekao je Gruhonjić dodajući da liči na režim ruskog predsjednika Vladamira Putina.
Gruhonjić je rekao da je Srpska pravoslavna crkva (SPC) glavni politički igrač Srbije i da, gdje god da „srpski svet“ ima mini imperijalizme, širi ih preko SPC – u Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori, pa i na Kosovu.
