Vlada Crne Gore, predvođena Zdravkom Krivokapićem, od početka svog mandata nalazi se na klimavim nogama. Razlog tome jeste nedostatak podrške najbrojnijeg subjekta parlamentarne većine – Demokratskog fronta (DF). Poslanici DF-a su u više navrata saopštili da Zdravko Krivokapić nema njihovu podršku i da je neophodno sastaviti novu vladu, što je proizvelo veliku političku ali i institucionalnu krizu u državi. Kao jedno od rješenja koje se nudilo za prevazilaženje te krize bila je rekonstrukcija Vlade, tj. njeno proširenje koje bi omogućilo da predstavnici DF-a uđu u izvršnu vlast. Međutim, do dogovora nije došlo i DF se vratio na pređašnju poziciju, zahtijevajući formiranje nove vlade koja neće biti predvođena aktuelnim premijerom.
Sa druge strane Zdravko Krivokapić, u nedostatku podrške u parlamentu, često pronalazi legitimitet za opstanak ekspertske vlade kroz navodnu podršku naroda. Međutim, cijela situacija kao i jednogodišnji rad Vlade, u velikoj mjeri su ugrozili poziciju Zdravka Krivokapića koja se činila nedodirljivom, posebno nakon lokalnih izbora u Nikšiću, kada je koalicija sačinjena od Demokratske Crne Gore predsjednika Skupštine Alekse Bečića i pokreta Ne damo Nikšić koji je predvodila savjetnica premijera Krivokapića, ostvarila odličan rezultat. Očigledno je i Premijer svjestan trenutne situacije pa je nedavno najavio mogućnost formiranja sopstvene političke partije.
Sukob između Krivokapića i DF-a odvija se i na društvenim mrežama. U kontekstu svih ovih dešavanja Digitalni forenzički centar (DFC) je odradio analizu pojedinih stranica, grupa i profila koji su postali veoma aktivni i vidljvi na tim platformama, a koji pružaju podršku i promovišu Zdravka Krivokapića i pojedine ministre u Vladi.
Fejsbuk armija
U posljednja tri mjeseca na društvenoj mreži Fejsbuk pojavilo se nekoliko umreženih stranica koje u kontinuitetu promovišu i pružaju podršku Zdravku Krivokapiću, pojedinim članovima njegove Vlade, Marku Milačiću i Srpskoj pravoslavnoj crkvi (SPC), a istovremeno targetiraju druge političke subjekte. Kada su u pitanju negativne objave česta meta su članovi DF-a, DPS-a, SDP-a, Dritan Abazović, ministar unutrašnjih poslova Sergej Sekulović i direktor Uprave policije Zoran Brđanin, Crnogorska pravoslavna crkva (CPC), odnosno pojedinci i partije sa kojima je Premijer često u političkom sukobu.
Ove stranice dijele sadržaje koji su ili identični ili se preklapaju u narativima koji se plasiraju, dok su profili koj prate i dijele saržaje sa ovih stranica najčešće lažni profili i trolovi.
Fejsbuk stranice o kojima će biti riječi u posljednja tri mjeseca sakupile su gotovo 14 hiljada interakcija i preko 400 objava na Fejsbuku.
Fakt, Alapača i Ljepši su se kopali
Početkom septembra, uoči i nakon protesta održanih na Cetinju povodom ustoličenja mitropolita Joanikija, posebno su se istakle tri Fejsbuk stranice: Fakt.me koji se predstavlja kao medijska organizacija i dvije mim stranice Alapača i Ljepsi su se kopali. Sve tri stranice su napravljene istog dana, 26. avgusta 2021. godine. Takođe, one su u početku djelovale kao mim stranice i dijelile isti sadržaj, da bi nakon određenog vremena Fakt.me više djelovao kao nezvanično glasilo Zdravka Krivokapića i njemu bliskih ministara.
Pomenute stranice posebno su bile aktivne nakon protesta na Cetinju kada su targetirale ministra unutrašnjih poslova Sergeja Sekulovića i direktora Uprave policije Zorana Brđanina.
Stranice Alapača i Ljepsi su se kopali međusobno su preuzimale i dijelile sadržaj. Analizom je utvrđeno da je profil pod imenom Jovana Radovanovic podijelio objavu sa stranice Alapača na čak šest grupa (Ne Damo Svetinje (Svi Zajedno), Murino moj rode, Манастир Морача (Наша светиња, наш идентитет, наш највећи монументал.), ЈОШ МАЈКЕ ОБИЛИЋЕ РАЂАЈУ, Никшић град мириса тамјана, DRUSTVO ZAVICAJACA MOJKOVCA ) i to u isti minut.
Neke od grupa na kojima su dijeljeni postovi o direktoru Uprave policije Brđaninu:
Interesantno je da je ova objava podijeljena sa nekolika profila na različitim stranicama u razmaku od po minut, dva (10:15, 10:16, 10:19):
Nakon Brđanina i Sekulovića mete ovih stranica su se smjenjivale. Česte mete su im bili lideri DF-a, Raško Konjević, Dritan Abazović i članovi DPS-a. Stranica Fakt.me je i dalje veoma aktivna, dok su posljednje objave na druge dvije stranice bile 14, odnosno 25. oktobra. Fakt.me trenutno ima 2408 pratilaca, Alapača 2252, a Ljepši su se kopali 681. Ova stranica sa posebnim akcentnom afirmiše djelovanje ministra Milojka Spajića. Stranica takođe afirmiše i stavove Marka Milačića, jedinog člana parlamenta sa izborne liste DF-a koji podržava Zdravka Krivokapića i njegovu Vladu.
Prof War Room i Srbski svijet
Sredinom oktobra i početkom novembra nikle su nove stranice i grupe koje djeluju po istoj ili sličnoj matrici kao Stranice Alapača, Ljepsi su se kopali i Fakt.me.
Prof War Room je jedna od novih stranica koja otvoreno promoviše Zdravka Krivokapića i rad pojedinih ministara. Stranica je napravljena 15. oktobra 2021. godine i ima 740 pratilaca. Kreatori stranice su se opisali kao grupa građana, pravih patriota koji su se samoinicijativno odlučili da se stave u odbranu onoga za koga smatraju da je oličenje promjena i svega onoga dobrog što tek treba da dođe u Crnoj Gori.
Ova stranica je 5. novembra objavila dezinformaciju da je Džo Bajden pozvao jedino Crnu Goru iz regiona na samit o demokratiji. U pitanju je dezinfromacija jer osim Crne Gore na samit su pozvane i zemlje iz regiona: Hrvatska, Albanija i Sjeverna Makedonija.
Problem predstavlja i činjenica da je ova objava bila sponzorisana i dostigla preko 430 reakcija, 100 komentara i 15 dijeljenja, a i dalje kao takva stoji na Fejsbuku.
Stranica Prof War Room je povezana i sa grupom Догодине на Ловћену. Admin te grupe svakodnevno dijeli sadržaj koji veliča rad i djelo Zdravka Krivokapića, Milojka Spajića, Jakova Milatovića, Vesne Bratić i Marka Milačića. Takođe, na grupi se često dijeli sadržaj koji napada DF i lidere tog saveza.
Druga stranica koja se ističe je Srbski_svijet, napravljena 6. novembra 2021. godine, a nastala kao dodatak za istoimeni Fejsbuk profil. Kao i kod prethodnih stranica, ista matrica je uočena i kod ovog profila. Identičan sadržaj i identični narativi koji se plasiraju na stranicama kao što su Alapača, Fakt.me, Prof War Room se mogu naći i na ovom profilu i stranici. Takođe je kreirana i grupa na Fejsbuku Srbski Svijet koja broji 63 člana gdje se plasira isti sadržaj.
Profil Србски Свијет takođe je i promovisao stranicu Prof War Room. Međutim, za razliku od te stranice koja veliča Zdravka Krivokapića i njemu bliske saradnike, profil Србски Свијет je više fokusiran na političke oponente. Glavna meta u posljednje vrijeme ove stranice je Demokratski front. Potencijalni cilj ove stranice je alijenacija biračkog tijela DF-a od te koalicije i osnaživanje Vlade u društvu usljed nedostatka podrške u parlamentu. Osim Demokratskog fronta koji je u posljednje vrijeme česta meta, zbog ponovnog sukoba između tog političkog subjekta sa Zdravkom Krivokapićem, ova stranica često targetira opoziciju kao i Crnogorsku pravoslavnu crkvu.
Pored pomenutih Fejsbuk stranica, identifikovano je koordinisano ponašanje istih i po sadržaju srodnih Instagram profila. Promovisanje vjerske doktrine Srpske pravoslavne crkve, njenih zagovornika i političkih sljedbenika, desničarskih ideja, kultova i istorijskih mitova, uz nerijetko targetiranje političkih neistomišljenika, poveznice su koje karakterišu propagandnu mrežu naloga na ovoj društvenoj platformi. Tako se umreženost i sinhronizovano dijeljenje ideološki i politički pristrasnih objava moglo uočiti na primjeru 10 najčešće pojavljivanih naloga od kojih pojedini imaju značajan domet u pogledu broja pratilaca.
U posljednja tri mjeseca ti nalozi ostvarili su preko 760.000 interakcija i napravili preko 1.200 objava na Instagramu.
Profili Црна Гора (@pravoslavna_crna_gora_1), Srbski svijet (@srbski_svijet) i Fakt.me (@fakt_me) aktivirali su se u razmaku od 10 dana (15, 24. i 25. avgust 2021. godine) i takođe se nalaze u mreži naloga koji djeluju po ustaljenoj matrici otvoreno podržavajući rad Zdravka Krivokapića i članova njegove vlade (Fakt.me) kao i predsjednika Prave Crne Gore i poslanika Marka Milačića, dok sa druge strane napadaju DF, URA-u i opozicione političke subjekte (Црна Гора i Srbski Svijet). Ovi nalozi nemaju veliki broj pratilaca (Fakti.me 978, Srbski svijet broji 122 pratioca, dok ih Црна Гора u trenutku analize ima 82). Stranica Alapača kreirana je 26. avgusta i ima 103 pratioca, dok je stranica Prof War Room napravljena u septembru i ima 157 pratilaca.
Interesantno je da se na profilu @pravoslavna_crna_gora_1 mogu pronaći objave u kojima se pruža podrška grupi građana Ne damo Mojkovac koja je predala izbornu listu za učešće na predstojećim lokalnim izborima u Mojkovcu, pod nazivom Konkretno i realno, a takođe su promovisani proizvodi brenda Srbski svijet.
Fakti.me i nalog Prof War Room u posljednje vrijeme služe kao nezvanična politička glasila Vlade predvođene Zdravkom Krivokapićem i povezane su sa ostalim, prethodno pomenutim nalozima. Činjenica da se radi o umreženim stranicama pokazuje međusobno praćenje, tagovanje na objavljeni sadržaj, kao i zajednički lažni i trol profili koji povećavaju broj interakcija na njihovim objavama.
Revolt Crna Gora, Amanet, Njegoševa Crna Gora, Iskonska Crna Gora i ISKONSKA CRNA GORA
Stranice koje se mogu tretirati kao dio ove mreže su Revolt Crna Gora, Amanet, Njegoševa Crna Gora, Iskonska Crna Gora. I ove stranice često su tagovane na objavama stranica Srbski Svijet i Pravoslavna Crna Gora.
Sudeći po datumima objava, Instagram nalozi Револт Црна Гора (@cg_revolt) i Аманет (@amanet_cg) nastali su početkom 2020. godine (19. i 23. januar), u toku protestnih litija protiv Zakona o slobodi vjeroispovijesti. Oba naloga (pri čemu @cg_revolt postoji i u rezervnoj verziji i broji 3.4K pratilaca) sakupila su veliki broj pratilaca (10.9k, odnosno 17.3k), a zajedničko im je i da se često pojavljuju kao tagovani nalozi na objavama drugih ili zajedno sa drugim, srodnim profilima (Исконска Црна Гора, ИСКОНСКА ЦРНА ГОРА, Његошева Црна Гора, Црна Гора, Srbski Svijet, Fakt.me, Prof War Room, Ne damo Mojkovac). To je naročito primjetno kada je u pitanju dijeljenje sadržaja koji za cilj ima promovisanje stavova i politike koju sprovodi Vlada Zdravka Krivokapića, kao i podrška Premijeru lično. Takođe, primjetno je i objavljivanje identičnog sadržaja na nekoliko profila. Simptomatična je zajednička karakteristika da su mete kritike predstavnici dijela parlamentarne većine iz redova Demokratskog fronta, Građanskog pokreta URA, kao i predsjednik Republike Srbije Aleksandar Vučić.
Na profilu @amanet_cg promovisana je i humanitarna organizacija Čojstvo iz Berana, koja je blisko povezana sa Srpskom pravoslavnom crkvom.
Profil Његошева Црна Гора (@njegosevacrnagora) aktiviran je nešto kasnije, u februaru 2020. godine i do sada je sakupio 2.1K pratilaca. Nalozi Исконска Црна Гора (@iskonskacrnagora) i ИСКОНСКА ЦРНА ГОРА (@iskonska_crna_gora) prve sadržaje na društvenoj mreži Instagram objavili su 3. marta, odnosno 29. aprila 2020. godine. I u ovom slučaju, riječ je o ideološki i politički jasno profilisanim akterima u čijim se objavama mogu prepoznati narativi o ugroženosti srpskog naroda. Osim afirmisanja politike Zdravka Krivokapića i Vlade Crne Gore na čijem čelu se nalazi, interesantno je da je moguće pronaći i dokaze političke podrške partiji Prava Crna Gora. Naime, o doprinosu i podršci Instagram profila Исконска Црна Гора (@iskonskacrnagora) toj partiji u predizbornoj kampanji na lokalnim izborima u Herceg Novom u maju 2021. godine, svjedoči fotografija koju je na svom profilu na toj mreži objavio predsjednik Prave Crne Gore Marko Milačić.
Sporni profili
DFC je takođe analizrao Fejsbuk i Instagram naloge koji prate ove grupe, lajkuju i amplifikuju vidljivost sadržaja koji se plasira na ovim stranicama. Uočen je određeni broj lažnih i trol profila kojima je jedini cilj povećati vidiljvost sadržaja sa analiziranih grupa.
Većina pronađenih lažnih profila predstavljaju se kao ženske osobe koristeći različite fotografije nekoliko stvarnih ženskih osoba. Posebno se ističu profili Ana Paraca, Draga Rodic, Senka Kovacevic, Lidija Marovic, Dragan Malisic. Takođe, ovi profili međusobno lajkuju i komentarišu objave i fotografije.
U velikom broju slučajeva česta je i upotreba fotografija istih osoba na različitim profilima.
Takođe, dešavaju se i nepoklapanja imena profila sa korisničkim imenom na Fejsbuku, što sugeriše da su lažni profili mijenjali ime tokom vremena, ali ne i username na toj društvenoj mreži.
Profil Ana Paraca objavio je post na kome poziva da se zaprati profil Србски Свијет koji predstavlja blog njene drugarice. Isti nalog je 1. septembra kreirao grupu NASA CRNA GORA-НАША ЦРНА ГОРА, koja prema riječima kreatora predstavljaprvu grupa u Crnoj Gori, koja će se baviti isključivo boljim životom građana. Grupa ima 123 člana a gorenavedeni lažni profili isključivo dijele sadržaj sa stranica Srbski Svijet, Alapača, Fakt.me, kao i zvanične objave ministra Milojka Spajića.
Instagram nalog Ivana Paraca, koji prati i lajkuje sve analizirane stranice na toj društvenoj mreži takođe je lažni porfil. Instagram slike ovog naloga mogu se naći na više drugih lažnih Fejsbuk profila poput Senke Kovacevic i Draga Rodic.
